Geestman

Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant / Tzum:
Dautzenberg maakt experimentele literatuur die je nauwelijks meer ziet in de Nederlandse letteren. Hij is nooit een schrijver die de lezer wil behagen, maar juist iemand die de lezer ontregelt en op het verkeerde spoor wil zetten. […] In Geestman laat Dautzenberg zien welke registers hij allemaal kan bespelen, maar ook wat hij belangrijk vindt en dat is toch de fictie. Of hij er veel lezers mee wint, is daarbij een irrelevante vraag. Bij Dautzenberg is schrijven een existentiële noodzaak. (****)

Cutting Edge:
Het is het begin van een reis naar een wereld die nog het meest weg heeft van een mix van Escher, Dali en Lewis Caroll. […] Waar vorige romans als Samaritaan (2011) en Extra tijd (2012) stevig geworteld waren in de realiteit, doet Geestman een stevige aanspraak op de verbeelding van de lezer. Wie vertrouwd is met de vaak absurde kortverhalen uit zijn debuutbundel Vogels met zwarte poten kun je niet vreten (2010) weet dat Dautzenberg een uniek plaats inneemt in ons taalgebied. Dit boek vormt daar alweer een bevestiging van. (****)

VPRO Gids:
De nieuwe roman van A.H.J. Dautzenberg begint bedrieglijk eenvoudig, maar bij deze schrijver ben je als lezer voortdurend op je hoede. Welk spel speelt hij dit keer? Daar is geen eenduidig antwoord op te geven. Wat op deze ongemakkelijke date volgt, is een surrealistische trip die je niet moet willen doorgronden maar simpelweg moet ondergaan. Dautzenberg doet geen concessies aan zijn lezers, maar sleept ze wel mee naar alle krochten van zijn getormenteerde geest. En hij schrijft geweldig.

Brabants Dagblad:
In Geestman trekt de schrijver al zijn literaire registers open. Het boek is zijn hoogstpersoonlijke Alice in Wonderland, een absurdistische reis door een fantasiewereld waarbij Dautzenberg ook zwaar leunt op Nazomer, een in 1973 verschenen roman van Willem Brakman (1922-2008). […] Met elk boek dat Dautzenberg uitbrengt, verwijdert hij zich verder van de goegemeente van de Nederlandse literatuur. Eigenzinnig, onnavolgbaar en met een oneindige fantasie volgt hij zijn eigen pad. Een schrijver die met elk boek zijn thematiek op een bijzondere manier weet uit te diepen.

De Morgen:
Hij heeft het vaker gecultiveerd, homo provocatus A.H.J. Dautzenberg, het imago van ‘gevaarlijke schrijver’, lustig fabulerend en iedereen in de maling nemend. Maar dat Dautzenberg bulkt van het talent bewijst hij opnieuw in het ontregelende Geestman, waarin het experiment welig tiert en we zelfs op grafische ‘natuurgedichten’ stuiten. Is dit een roman over een huwelijkscrisis of over een man die existentiele tuimelingen maakt en in verzonnen werelden verzeilt? Je laten meevoeren is het beste leesdevies voor deze ongrijpbare roman waarin de schrijver alweer vernuftig haasje-over speelt met zijn autobiografie. En natuurlijk zijn er scrabeuze passages.

Alles over boeken:
Geestman kent humor, de ondergrondse tocht is fascinerend en op een wat gedrogeerd soort manier bij vlagen loeispannend, het boek geeft hier en daar stof tot nadenken en polyfonie valt sowieso altijd te prijzen – al komt het hier misschien niet helemaal uit de verf. Als één ding – dan heeft deze eerste kennismaking met het werk van Dautzenberg me op zijn minst nieuwsgierig gemaakt naar andere titels van deze schrijver. Ja, ik moet nog een boek van Dautzenberg lezen. Al was het maar om antwoord te krijgen op al mijn vragen. Die zullen na dat andere boek waarschijnlijk ook niet beantwoord zijn, sterker nog: de kans is groot dat ik dan alleen maar nóg meer vragen heb over wat voor schrijver Dautzenberg nu helemaal is.

Brabant Cultureel:
De nieuwe roman van Anton Dautzenberg stelt het uithoudingsvermogen van de lezer op de proef. Het eerste deel van het boek is een abstracte beschrijving van een odyssee, het tweede deel doet wat je als lezer verwacht, je het verhaal intrekken. […] Indringend en ongepolijst beschrijft Dautzenberg wat, nogmaals de ik-figuur, doormaakt. De breuk met zijn geliefde komt als een mokerslag binnen bij iemand die toch al moeizaam door het leven gaat. Dit is literatuur die je bij de kladden pakt en je meetrekt in de poel van ellende en die aan het eind bizarre vormen aanneemt. Of deze raadselachtige roman daadwerkelijk het papieren vlot is waarmee Dautzenberg zich kan redden is echter nog maar de vraag.

Limburgs Dagblad:
Dautzenberg ontpopt zich meer en meer als een bijtertje in de letteren, een man met een missie. Met een verbijsterende productiviteit. Lodewijk van Deyssel had dat ook. En Multatuli. Je kon je indertijd abonneren op zijn geschriften. Ideën noemde hij ze. Je kreeg dan een verhaal of humoristische grafschriften op politici of een toneelstuk. Geef het maar een naam. Tegenwoordig moet het roman heten, anders verkoopt het niet, maar zo’n serie Ideën past echt bij Dautzenbergs productiviteit. Wie ook bij hem past? Zeker gezien de laatste jubelende passages van Geestman? Johnny – The Selfkicker – van Doorn en diens ‘magistraal stralende zon’. Net als de rest van de VPRO Herenleed club, Armando en Cherry Duyns, en hun formeel geestige taalgebruik. Geestman is goed, man. Doe alleen even je best. (****)

NRC:
De vlucht voert vervolgens niet naar kroeg of kerk, maar naar een regenplas op straat, een regenplas die hier functioneert als de spiegel in Lewis Carrolls Through the Looking-Glass, als een magische deur die toegang biedt tot een nog niet geëxploreerde dimensie vol vreemd volk en mondig, mededeelzaam fauna. Toon Tellegen on acid. […] Wat hij beter had kunnen laten, en wat hij volgens mij tien jaar na te zijn gedebuteerd ook al lang had moeten laten varen, is het steeds maar weer plat maken van zijn eigen schepping, want met deze aanpak is het alsof je Tarkovski’s Stalker met wat geboer uit Geer & Goor krijgt gepresenteerd. (***)

Trouw:
De hoofdpersoon in de roman Geestman is een bijzonder onevenwichtige figuur, en omdat hij optreedt in een eveneens bijzonder onevenwichtige roman, zou je kunnen spreken van een iconische relatie tussen inhoud en vorm, tussen thematiek en structuur. De vraag is: heeft Dautzenberg met opzet een rommelige roman geschreven om de geestesgesteldheid van zijn protagonist te verbeelden of is het gewoon toevallig een verward geheel geworden? Geen schrijver die je zo graag op het verkeerde been zet als Dautzenberg. […] Dautzenberg husselt allerlei genres door elkaar, de autobiografie en De Sade, hier en daar deed het boek me ook denken aan Tristram Shandy van Lawrence Sterne. Het is een allegaartje waar je niet goed wijs uit wordt; ‘ontregelend’ noemt de uitgever Geestmans ‘hellevaart’ met de nodige goodwill. Zeg dat wel.

NBD Biblion:
De titel dekt de lading bewonderenswaardig nauwkeurig. […] De droomwereld, waarin de man middels de door hem verzamelde literatuur en een vogeltje in onmogelijke situaties en werelden terechtkomt, is metaforisch voor de zoektocht in zijn leven in de werkelijkheid. Stilistisch krachtig geschreven en ruim voorzien van literaire vondsten is Geestman een sprookje voor volwassenen waarin onzekerheid en depressie worden afgewisseld met droombeelden, soms vredig, soms gruwelijk. Het Fabels is een taal geworden en het vogeltje dat hij ontmoet doet hem een onbegrijpelijke dichtbundel lezen. Zelfs een tegeltjeswijsheid wordt de lezer niet onthouden. Na lezing is het vooral de vraag wat de lezer nu eigenlijk gelezen heeft, want de auteur is alle conventies ontstegen.

De Lage Landen / Ons Erfdeel:
De man klimt in paniek uit het raam en ontmoet een vogeltje dat hem aanmoedigt in een regenplas te duiken: de start van een ‘groot vallen’ in de trant van Alice in Wonderland en Jean Cocteau. Plots verandert de binnenwereld van de man in ‘een grboken spiegel’ en neemt de auteur van het dagboek Ik bestaat uit twee letters het over. […] De speelse manier waarop Dautzenberg in Geestman met zijn eigen oeuvre omgaat, is kenmerkend voor een auteur die voortdurend zijn eigen werk bevraagt door er eindeloos creatief mee om te springen. Met Geestman – een indrukwekkend eerbetoon aan de kracht van de verbeelding en het wilde denken – houdt Dautzenberg zijn lezerspubliek scherp en blijft hij verrassen.

Chicklit:
Van begin tot einde is het verhaal bijzonder. Er zit weinig tot geen lijn in het boek en de boodschap van Dautzenberg is wat mij betreft een raadsel. […] De logica tussen de verschillende titels van de hoofdstukken is ver te zoeken, wat de structuur van het boek erg warrig maakt. […] Dautzenberg heeft met Geestman een ‘bijzonder’ boek geschreven, de vraag is echter wat zijn achterliggende gedachte is. Het moet je liggen, en anders moet je het verhaal links laten liggen. (**)

Literair Nederland:
Met zijn nieuwste roman Geestman, doet hij een appèl op de verbeelding van de lezer. De roman heeft vijf verschillende verhaallijnen: een zoektocht, een zelfonderzoek, een raamvertelling, een allegorie en een sprookje. […]  Dautzenberg is nieuwsgierig, experimenteert met taal, vorm en thematiek. Hij stelt zich kwetsbaar op, zijn jeugd, zijn vrouw en zijn familie, alles wordt gebruikt. Daarbij uit hij veel zelfkritiek en lijkt erop uit te zijn zichzelf onderuit te halen. […] Dautzenberg is ook kritisch over allerlei ontwikkelingen en bewegingen in de maatschappij: tv-programma’s waarin iedereen maar een mening over van alles heeft, overheden, rechtspraak, rechtvaardigheid, etc. In Geestman krijgen al deze aspecten van de mens Dautzenberg een plek. […] Geestman zou opgevat kunnen worden als een variant op Batman en Superman, de geest van de man die door Dautzenberg wordt neergezet wordt sterker gedurende de roman, hij maakt keuzes en neemt beslissingen. […] Door de verschillende taalexperimenten en verhaallijnen is het geen eenvoudig toegankelijk boek, maar maakt wel nieuwsgierig en prikkelt de fantasie.
 

EERSTE DRUK: 2019
UITGAVE: Uitgeverij Atlas Contact
Verkrijgbaar bij de lokale boekhandel